Reinheid, rust en regelmaat. Van oudsher de gouden drie-eenheid van het gezin. Maar eigenlijk hoort daar ook ruimte bij. Want waar de aantrekkingskracht van steden wereldwijd niet te stuiten is, lijken jonge gezinnen nog altijd een voorkeur te hebben voor een woning buiten de stad. Het CBS meldde in november vorig jaar dat, in geval van onze vier grootste steden, zo’n 30 á 40 procent van de gezinnen met jonge kinderen binnen vier jaar na de geboorte van hun eerste kind de stad verlaat. Want betaalbare ruimte in de stad is en blijft moeilijk te vinden, evenals veilige speelruimte voor je kinderen. Tot groot ongenoegen van stadsbesturen, want die willen gezinnen heel graag behouden voor de stad. Zij voeren daar ook steeds vaker actief beleid op. Ook wij merken dat: BRAND is betrokken bij een aantal ontwikkelingsprojecten die zich tot het fenomeen ‘gezinnen in de stad’ verhouden. De komende tijd gaan wij ons daarom nader buigen over deze opgave. Wie zijn de gezinnen die in de stad willen wonen en op welke manier kunnen gemeenten, ontwikkelaars en architecten tegemoetkomen aan de wensen van gezinnen in de stad? In dit verkennende artikel nemen we de groeiende belangstelling voor het bouwen voor gezinnen bij zowel gemeenten als projectontwikkelaars onder de loep.

Gezinnen zorgen voor meer diversiteit en meer draagkracht in de stad, aldus een recent artikel van NRC Handelsblad. In dezelfde krant noemde hoogleraar Zef Hemel de aanwezigheid van gezinnen zelfs ‘de graadmeter van de leefbaarheid in de stad’. Het zorgt voor meer groen, minder auto’s, meer rust – en eigenlijk een aangenamere leefomgeving voor iedereen. Er zijn dus goede argumenten om gezinnen voor de stad te willen behouden. Tegelijkertijd is een trend zichtbaar van stellen die – ook na de komst van kinderen – de stad liever niet willen verlaten. Vanwege de voorzieningen, maar ook vanwege hun sociaal netwerk in de stad.

 

Bouwen voor het gezin

Genoeg reden dus voor het bouwen voor gezinnen in de stad – en gemeenten geven hier steeds meer gehoor aan. Zo realiseert Groningen 150 ruime huurappartementen, specifiek bedoeld voor gezinnen die in de stad willen wonen. Ook Amsterdam doet zijn best om leven in de stad bereikbaar te houden voor de gezinnen, bleek uit een reactie van wethouder Laurens Ivens na de publicatie van de CBS-cijfers. De stad stimuleert de bouw van ruime gezinsappartementen, bijvoorbeeld door hier specifiek om te vragen bij een ontwikkelingsuitvraag of door financiële incentives voor ontwikkelaars te bieden. De nadruk ligt hierbij veelal op gezinnen met middeninkomens. Gemeente Rotterdam schreef de prijsvraag Open Oproep Gezinsappartementen uit om (welvarende) gezinnen voor de stad te behouden. De stad ondervond tussen 2012 en 2016 een uittocht van gezinnen met kinderen: gemiddeld vertrok 28 procent van de nieuwe ouders binnen de eerste vier levensjaren van hun kind naar elders. Voor vermogende gezinnen liep dit percentage zelfs op tot 38 procent. De open oproep leverde een rijkdom aan innovatieve ideeën voor de huisvesting van gezinnen in de stad op. Een overzicht is te vinden in de publicatie Eengezinsappartement. Een gesprek tussen stadmakers: gestapeld wonen voor gezinnen in de stad? van Woonlab010. Het winnende bod was van AM en architect Laurens Boodt met het project Babel. Op fietsafstand van het centrum, op de Lloydpier, zal een woontoren verrijzen met 24 koopappartementen, waarvan de grootte varieert van circa 90 tot 150 m2. Deze is speciaal gericht op gezinnen.

Impressie van de Rotterdamse toren Babel.
© Laurens Boodt Architect

 

Vertical families

Het onderwerp leeft ook bij projectontwikkelaars. Hoewel er met het oog op ruimtelijke en financiële overwegingen ook nog vaak wordt gekozen voor beproefde concepten en meer traditionele woonvormen, wordt er wel degelijk onderzoek gedaan naar het bouwen voor gezinnen in de stad. Het ontwerp van dergelijke woningen komt veelal uit op gestapelde bouw met gezinsappartementen. De bewoners hiervan zijn in Sydney, waar deze demografische verschuiving ook duidelijk zichtbaar is, al gebombardeerd tot zogenaamde ‘vertical families’. Gebiedsontwikkelaar BPD en ANA Architecten deden in 2016 onderzoek naar gestapeld wonen en innovatieve stadsappartementen. AM onderzocht in Amsterdam de behoeften en drijfveren van gezinnen die in de stad willen blijven wonen. De onderzoeken leidden tot een vergelijkbare conclusie: gestapeld wonen in de (binnen)stad wordt aantrekkelijker als de appartementen flexibel ingedeeld en aangepast kunnen worden. Zo kunnen ze meegroeien met individuele woonwensen en gezinssamenstellingen. Ook speciale buitenruimten voor kinderen om te spelen blijken belangrijk. BPD en ANA ontwikkelden op basis van hun onderzoek zeven typologieën, geschikt voor gezinnen in steden in alle soorten en maten. Op dit moment werkt BPD onder meer samen met ERA Contour aan de voorziening van gezinswoningen in Rotterdam met het project The Hudsons.

 

Gezinnen in de stad Impressie van stadsgezin
© Christin Hume

 

En de gezinnen zelf?

Het is duidelijk: zowel vanuit beleidsmakers als vanuit projectontwikkelaars en architecten is er duidelijk aandacht voor deze opgave. Maar wat vinden gezinnen zelf? Welke gezinnen willen in de stad blijven wonen en welke niet? Zijn er bepaalde eigenschappen die hen kenmerken?

Wil je meer lezen over trends in de stad? Lees dan onze blog over co-living: luxegoed of toekomstbeeld?

Terug naar overzicht