door Claudia Moerland

Nederlanders lijken wel op een fiets geboren te zijn. Het is moeilijk voor te stellen dat in veel andere landen fietsen veel minder vanzelfsprekend is. Maar er is een verandering gaande. In steeds meer steden moedigen lokale overheden en particuliere organisaties de inwoners aan om de fiets te pakken. De achterliggende reden verschilt per stad, net als de mate van succes. Claudia sprak met fietsorganisaties – uit binnen- en buitenland – over hun visie en strategie. Eén ding werd snel duidelijk: zonder de juiste promotie is de fiets nergens!

 

Terug in de tijd

Hoewel landen als Groot-Brittannië, Duitsland en België in de negentiende eeuw de fietswereld domineerden, streefde Nederland hen in de twintigste eeuw voorbij. Deze opmars van de fiets werd echter verstoord door de komst van de auto. De dominantie van de auto in het straatbeeld én in het verkeer riep weerstand op. In de jaren zestig en zeventig maakten Nederlandse burgers en vooral ook actiegroepen zich hard voor de rechten en reputatie van fietsers. Acties en demonstraties zoals ‘Stop de Kindermoord’, ‘Het Witte Fietsenplan’, ‘autovrije zondag’, en protestfietstochten hadden een vernieuwde infrastructuur, een fietsbeleid en gelukkige fietsers tot gevolg. Dat we vandaag de dag zo’n uitgebreid netwerk van fietspaden hebben is voornamelijk te danken aan de actievoerders uit die tijd.

Tegenwoordig zijn er meer formele organisaties, zoals de Fietsersbond en de Dutch Cycling Embassy die zorgen voor het ‘onderhouden’ en uitdragen van onze fietscultuur in binnen- en buitenland. De fiets is een onmiskenbaar onderdeel van de Nederlandse cultuur en we blinken uit in het aanleggen van fietspaden, -bruggen en zelfs fietssnelwegen. Betekent dit dat Nederlanders de fiets boven elke andere vorm van vervoer kiezen? Niet per se, want ook voor veel Nederlanders is de auto het ideale vervoersmiddel.

Nederlandse fietspromotie

“Er worden nog steeds verrassend veel autoritten op de korte afstand gemaakt”, aldus Lennart Nout van onderzoeks- en adviesbureau voor mobiliteit Mobycon. Het blijft daarom – óók in Nederland – van belang om mensen te laten inzien hoe leuk en hoe goed fietsen is. Voor je eigen gezondheid, voor het klimaat en voor de maatschappij. Nederland kent geen algemene fietscampagne, maar het belang van lokale fietspromotie begint voet aan de grond te krijgen. Stichting Fietscultuur Nederland organiseert al een aantal jaar fietsoptochten, tentoonstellingen, fietslessen en informatieavonden in Amsterdam om inwoners bewust te maken van de voordelen van fietsen. Daarnaast zet het Amsterdamse collectief Cycle Space zich in voor fietspromotie in de stad in het algemeen, met het ambitieuze doel dat in 2030 de helft van alle tripjes binnen de stad met de fiets worden afgelegd.

Rotterdam heeft met Fietsfan010 zelfs een eigen online fietscommunity. Hier kunnen fietsende Rotterdammers meedenken over hoe het fietsen in hun stad beter en leuker kan. De gemeente gebruikt deze tips en aanbevelingen bij de implementatie van het fietsbeleid. Fietsfan010 zet ook via events en activatie meer mensen aan tot fietsen. Activatie, co-creatie en de juiste associatie is wat deze initiatieven met elkaar gemeen hebben. Zij vormen de sleutel tot succes van een fietscultuur die goed ingebed is.

‘Build it and they will come’

Deze succesfactoren zijn ook van toepassing in het buitenland. De Nederlandse fietsliefde wordt door steeds meer steden als voorbeeld genomen. Maar niet altijd is er voldoende ruimte voor het creëren van een fietscultuur. Op verschillende plekken wordt er ruim geïnvesteerd in de aanleg van fietspaden. Het motto lijkt hier te zijn: ‘build it and they will come’. In sommige gevallen is dit ook zeker waar; “People are riding on it before it’s even finished” aldus Jeff Leigh van de non-profit HUB Cycling uit Vancouver, Canada. Toch blijkt vaak alleen de sportieve fietser over deze paden te crossen. De fietsende forens of moeder met kids blijven achter. Dit geldt niet alleen voor Vancouver, maar ook voor steden als Melbourne, Orlando en Buenos Aires. Hier zie je dat de fietspaden vooralsnog aanslaan bij fiets-enthousiastelingen, weekendrijders en bezorgservices.

Zonder goede (beeldvormende) fietspromotie en aandacht voor het opbouwen van een breed gedragen fietscultuur blijft er in die landen een bepaalde associatie kleven aan het fietsen. Fietsen wordt gezien als gevaarlijk, sportief of juist als ‘the poor man’s vehicle’. Chris Bruntlett van urban mobility consultancy Modacitylife constateert dat dit mede komt doordat de Engelse taal geen onderscheid maakt tussen fietsers en wielrenners.

Beleving is alles

Dat fietspromotie gericht op de beleving van fietsen nodig is, beseffen ook HUB Cycling en Modacitylife uit Vancouver, Canada en The City of Orlando uit Amerika. Zij delen inspirerende video’s onder de noemer ‘CyclingAbroad’. Het beeld dat zij hiermee neerzetten, laat zien dat fietsen plezierig en gemakkelijk is. Maar alleen zien is niet genoeg, men moet het ook ervaren. Daarom ontwikkelden zij de succesvolle campagnes, zoals ‘Cycle to work week’ en ‘Cycle to school week’. Met deze events zijn zij een aantal weken per jaar zichtbaar op straat en online. Met promoteams bij incheckpunten moedigen zij deelnemers aan. Er worden (kleine) prijzen uitgereikt bij het behalen van bepaalde doelen. Het laat deelnemers, maar ook inwoners, zien dat fietsen meer is dan een (risicovolle) sportactiviteit.

Kortom, fietsen krijgt in steeds meer steden een voet aan de grond. Steden investeren in een goede infrastructuur en fietsdeelsystemen. Maar of de fiets ook werkelijk geaccepteerd wordt als goed alternatief voor de auto, hangt in belangrijke mate af van de kwaliteit van de communicatie en de promotie van de fietscultuur.

 

Heb je vragen over het onderzoek, neem dan contact op met Claudia. Wil je graag meer weten over hoe je fietsers actief kunt betrekken in het fietsbeleid van een stad?› Download dan onze whitepaper ‘Mobilizing citizen participation through social media’ of neem contact met ons op. Je vindt ons op FacebookTwitterLinkedIn en Instagram.

Terug naar overzicht